Wat is cafeïne?
Cafeïne, coffeïne of 1,3,7-trimethylxanthine is een alkaloïde die van nature voorkomt in koffiebonen, thee, maté, guarana en cacaobonen. Cafeïne is een psychoactieve stof, psychoactieve stoffen zijn stoffen die invloed hebben op de psyche (bewustzijn, stemming, waarneming, denken).
Grote kans dat je nog nooit op die manier naar cafeïne hebt gekeken. ‘Onder invloed zijn’ van cafeïne is simpelweg je gewone, alledaagse staat van zijn.
En niet alleen van jou, 90% van de wereldbevolking neemt regelmatig cafeïne tot zich. Dit maakt dat het de meest gebruikte psychoactieve stof ter wereld. Ook is het de enige psychoactieve stof die we kinderen geven, meestal in de vorm van frisdrank.
Werking cafeïne
Cafeïne is een antagonist van adenosine en verhindert dat adenosine zijn werk kan doen. Adenosine is ook een psychoactieve stof, het effect op de psyche is vertragend en slaapopwekkend. Naarmate de dag vordert stijgt het adenosine niveau in ons bloed ter voorbereiding op de slaap. Dit gebeurt alleen als er niets is wat dit verhindert. En dat is precies wat cafeïne doet: verhinderen dat adenosine zijn werk kan doen. Het adenosine niveau stijgt wel, maar door de cafeïne voelen we het effect niet. Het maskeert als het ware vermoeidheid, alleen gaat de vermoeidheid niet weg, deze wordt uitgesteld. Zolang er nog cafeïne in je lijf zit blijft adenosine zich opbouwen.
De werking van cafeïne beperkt zich niet tot het effect op adenosine, cafeïne:
- Zorgt voor een toename van adrenaline, serotonine en dopamine.
- Heeft een vaatverwijdende werking, dit bevordert de urineproductie.
- Verhoogt de bloeddruk, wat het laxerende effect van koffie kan verklaren.
Hoe lang blijft cafeine in je lichaam?
Cafeïne blijft lang in je lichaam, dat is vooral goed uit te leggen door naar de halfwaardetijd van cafeïne te kijken.
Halfwaardetijd cafeine
De gemiddelde halfwaardetijd van cafeïne is tussen de 5 en 7 uur.
Dat houdt in dat 5 tot 7 uur nadat je cafeïne hebt geconsumeerd de helft van de cafeïne nog in je lichaam zit. Met andere woorden, pas 10 tot 14 uur nadat je cafeïne hebt genuttigd is de cafeïne volledig uit je lichaam.
Nadat je lever de cafeïne heeft afgebroken heeft adenosine weer vrij baan en wordt je overspoeld door vermoeidheid, wat ervoor zorgt dat je een kop koffie neemt, en nog een en nog een.
Het fijne stimulerende gevoel van een kop koffie in de ochtend is dus vooral te wijten aan het feit dat het de stroom van adenosine de kop indrukt. Vergelijk het voorkomen van een kater in de ochtend door een biertje te nemen.
‘Elke dag opnieuw biedt cafeïne zich aan als de beste oplossing voor het door cafeïne gecreëerde probleem’, aldus Michael Pollan over het effect van cafeïne in zijn boek Plant en Psyche.
Waar zit cafeïne in?
Cafeïne komt van nature voor in koffiebonen, thee, maté, guarana en cacaobonen. Daarnaast wordt cafeïne soms ook toegevoegd aan producten, waaronder sommige merken cola, energiedrank en kauwgom. Dat is niet zo gek, men blijkt de voorkeur te geven aan producten met cafeïne, de populairste frisdranken bevatten stuk voor stuk cafeïne.
In dat opzicht zijn we net bijen. Uit onderzoek naar bijen is gebleken dat cafeïne verslavend werkt, bijen geven de voorkeur aan cafeïnehoudende nectar boven nectar zonder cafeïne. Dat wil zeggen: bijen keren vaker terug naar bloemen en planten met cafeïne, dan bloemen en planten zonder cafeïne. Het is zelfs zo dat bijen blijven terugkeren naar bloemen waar zij eerder een shot cafeïne kregen, terwijl de nectar al op is.
Is cafeïne gezond?
Recente onderzoeken suggereren dat de consumptie van koffie en thee – mits met mate – goed is voor de gezondheid. Het zou het risico op hart- en vaatziekten, kanker, diabetes type 2, de ziekte van Parkinson en dementie verminderen. Ook wordt het drinken van koffie en thee in verband gebracht met een kleinere kans op depressie en suïcidaliteit. Ook hier geldt, mits het met mate gedronken wordt, anders kan het juist een negatief effect teweegbrengen.
Daarnaast biedt koffie een belangrijke bron van antioxidanten, deze antioxidanten zitten ook in cafeïnevrije koffie.
Maar, we het nog niet gehad over het effect van cafeïne op onze slaap en het belang van een goede slaap. Volgens Matt Walker, auteur van Why We Sleep, toont onderzoek aan dat slaapgebrek een van de belangrijkste factoren is bij het ontstaan van tal van ziekten en aandoeningen:
- Aderverkalking
- Alzheimer
- Angststoornissen
- Beroertes
- Depressie
- Hartfalen
- Obesitas
- Zelfmoordneigingen
‘Hoe korter je slaapt, hoe korter je leeft’, aldus Walker.
Cafeïne heeft een enorm negatief effect op de slaap. Naast beeldschermen, alcohol, medicijnen, onregelmatige werktijden, lawaai en lichtvervuiling.
Kort samengevat: zeer matige koffieconsumptie in de ochtend levert gezondheidsvoordelen op en heeft slechts een mild effect op de slaap. Het probleem is alleen dat velen van ons overmatig koffie drinken in plaats van matig.
Voordelen cafeïne
Voordelen van cafeïne zijn er ook, er zijn diverse onderzoeken die hebben aangetoond dat cafeïne de werking van allerlei cognitieve functies verbetert, namelijk:
- Aandacht
- Alertheid
- Concentratie
- Geheugen
- Leervermogen
- Waakzaamheid
Geef een reactie